O bezrefleksyjnym, nadmiernym zażywaniu przez Polaków leków przeciwbólowych media powiedziały już wiele. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), bo tak brzmi ich medyczna nazwa, charakteryzują się dość szerokim zakresem działania. Także tym niekorzystnym.
O bezrefleksyjnym, nadmiernym zażywaniu przez Polaków leków przeciwbólowych media powiedziały już wiele. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), bo tak brzmi ich medyczna nazwa, charakteryzują się dość szerokim zakresem działania. Także tym niekorzystnym.
Dostępne są w każdej aptece, sklepie spożywczym i kiosku. Sięgamy po nie próbując pozbyć się natrętnego bólu głowy, brzucha, czy zębów. Przyjmujemy je jako środki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Skuteczność tego ostatniego działania w przypadku tych leków jest ograniczona. Pamiętać należy, że działają jedynie w bólach łagodnych czy umiarkowanych. W przypadku bólów ostrych i silnych należy zażyć preparaty przepisane przez lekarza. Między poszczególnymi lekami występują oczywiście różnice w sile działania. Podanie w postaci zastrzyku, prosto do krwi, zwiększa ich skuteczność.
Wśród niesteroidowych leków przeciwzapalnych wyróżniamy:
- kwasy karboksylowe
- kwasy enolowe
- związki nie będące kwasami karboksylowymi
Jaki jest mechanizm działania leków przeciwbólowych? Polega on na hamowaniu aktywności enzymu, który nazywa się cyklooksygenazą. Stwierdzono istnienie dwóch rodzajów cyklooksygenazy, skrótami oznaczanych jako: COX-1 i COX-2. Rolą pierwszego jest utrzymanie prawidłowego krążenia krwi i ochrona komórek budujących przewód pokarmowy i nerki. Dzięki drugiemu toczą się procesy zapalne w organizmie. Leki przeciwbólowe wpływają na osłabienia działania obu. Hamowanie pierwszego (COX-1), jest przyczyną pojawiających się skutków ubocznych u osób przyjmujących te preparaty. Natomiast hamowanie aktywności COX-2 to właśnie działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe.
Należy zdać sobie sprawę, iż każda substancja wprowadzona do naszego organizmu wywiera mniejszy lub większy wpływ na jego kondycję. Niekontrolowane stosowanie leków przeciwbólowych może wpłynąć na niszczenie warstwy ochronnej ścianek jelita. W grupie leków przeciwbólowych NLPZ występują oczywiście różnice między występowaniem skutków ubocznych. W zależności od składu mogą być szkodliwe w różnym stopniu.
Najważniejszym działaniem niepożądanym jest właśnie niekorzystny wpływ na przewód pokarmowy. Wiąże się to z zahamowaniem (w wyniku ograniczania działania COX-1) substancji odpowiedzialnych za ochronę błony śluzowej przewodu. Łagodnymi, choć często występującymi skutkami ubocznymi są nudności i uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu (tzw. objawy dyspeptyczne). Objawy te można łagodzić podając równocześnie z NLPZ leki osłaniające śluzówkę.
Groźniejsze są uszkodzenia górnej części przewodu pokarmowego objawiające się: krwawieniami, owrzodzeniami i przebiciem tkanki budującej np. żołądek. W przypadku dolnego odcinka przewodu pokarmowego leki te mogą uszkodzić tkanki jelit (tzw. enteropatie) co wiąże się z utratą białka czy owrzodzeniem jelita grubego. Działania niepożądane dotykają także układ moczowy, powodując upośledzenie czynności nerek. Ponadto niektóre z NLPZ zapobiegają “zlepianiu” się składników krwi. Właściwość ta może wpłynąć na zwiększenie prawdopodobieństwa krwotoków, które mogą stanowić zagrożenia dla życia.
Szczególną ostrożność w zażywaniu NLPZ powinni zachować chorzy po przebytej chorobie wrzodowej, reumatoidalnym zapaleniu stawów oraz osoby w podeszłym wieku. Nadmierne stosowanie leków przeciwbólowych może narobić więcej szkody niż pożytku. Zamiast bezrefleksyjnie łykać zakupiony w kiosku przeciwbólowy specyfik, warto czasem przeczekać drobny ból, oszczędzając organizm przed działaniem chemicznych substancji. Jeśli ból nie ustępuje, powinniśmy udać się do lekarza i znaleźć przyczynę jego powstawania.
