Zespół łaknienia spaczonego, czyli zespół Pica, jest zaburzeniem, które prowadzi do pragnienia spożywania niejadalnych produktów, takich jak ziemia, piasek, gałęzie, kreda, farby, metal czy szkło. O przyczynach, rodzajach, zagrożeniach i leczeniu zespołu Pica przeczytasz w dzisiejszym artykule.
Spis treści
Zespół Pica – co to takiego?
Zespół Pica to zaburzenie, które charakteryzuje się łaknieniem spożywania przedmiotów lub substancji, które nie są uważane za pokarm i nie posiadają wartości odżywczej. Do takich przedmiotów lub substancji mogą należeć popiół, kreda, mydło, piach, gałęzie, ale także ziarna kawy, mąka, proszek do pieczenia oraz inne produkty jadalne wymagające obróbki termicznej.
Osoby z zespołem Pica zazwyczaj nie mają apetytu na normalne posiłki i często unikają ich. Mogą natomiast odczuwać silne pragnienie spożywania nietypowych substancji, które zwykle nie są związane z jedzeniem, takich jak papier, farby czy plastik.
Klasyfikacja medyczna
Zespołem Pica, które według DSM-5 jest określane jako zaburzenie pokarmowe, polegające na przewlekłym spożywaniu substancji niejadalnych i nieodżywczych przez okres minimum jednego miesiąca. DSM-5 definiuje zespół Pica jako zaburzenie odżywiania, które charakteryzuje się spożywaniem substancji takich jak piach, popiół, kreda, mydło, włosy, gumki do żucia, farby, kleje, lakier, olej napędowy, a także spożywaniem produktów jadalnych w nietypowy sposób (np. wyjadanie skórek z kurczaka, jedzenie surowych ziemniaków).
Zespół Pica może występować u dzieci, ale częściej obserwuje się go u osób z zaburzeniami psychicznymi, niepełnosprawnościami intelektualnymi lub neurologicznymi. Spożywanie substancji niejadalnych może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak zatrucia, uszkodzenia narządów wewnętrznych lub blokowanie przewodu pokarmowego.
W leczeniu zespołu Pica stosuje się podejście wielokierunkowe, obejmujące terapię behawioralną, farmakoterapię oraz psychoterapię. W niektórych przypadkach konieczne może być również leczenie szpitalne, szczególnie gdy spożywanie substancji niejadalnych prowadzi do poważnych powikłań medycznych.
Odmiany zespołu Pica
Amylofagia to jedna z odmian zespołu Pica, charakteryzująca się spożywaniem surowej skrobi. Może ona występować u osób z niedoborem węglowodanów, zwłaszcza tych, którzy spożywają niskowęglowodanową dietę lub mają cukrzycę. Jednakże, spożywanie surowej skrobi może prowadzić do zaburzeń trawienia oraz wchłaniania składników odżywczych.
Geofagia to odmiana zespołu Pica, w której osoby jedzą ziemię. Przyczyny geofagii mogą być różne, ale często związane są z niedoborem żelaza, cynku i innych składników odżywczych. Jednakże, spożywanie ziemi może prowadzić do zakażeń bakteryjnych, chorób przewodu pokarmowego oraz zatruć metalem ciężkim.
Pagofagia to kolejna odmiana zespołu Pica, w której osoby uzależnione są od spożywania dużej ilości kostek lodu. W przeciwieństwie do innych odmian zespołu Pica, pagofagia nie jest związana z niedoborami składników odżywczych. Jednakże, spożywanie dużych ilości lodu może prowadzić do uszkodzeń zębów, zaburzeń trawienia oraz niedoborów żelaza, zwłaszcza u osób z anemią.
Powikłania i zagrożenia
Spożywanie niejadalnych rzeczy, które charakteryzują zespół Pica, może prowadzić do wielu poważnych powikłań zdrowotnych.
Zatrucia
Wiele przedmiotów, które spożywają osoby z zespołem Pica, może zawierać toksyczne substancje, które mogą prowadzić do zatrucia organizmu.
Niedobory pokarmowe
Spożywanie niejadalnych przedmiotów zamiast pokarmów może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, takich jak białka, witaminy i minerały.
Anemia
Spożywanie niejadalnych przedmiotów, może prowadzić do niedoboru żelaza i anemii.
Wrzody żołądka
Ostre, kanciaste przedmioty, takie jak gałęzie czy kamienie, mogą uszkadzać błonę śluzową żołądka i jelit, prowadząc do powstawania wrzodów.
Perforacje i niedrożności przewodu pokarmowego
Spożywanie niejadalnych przedmiotów może prowadzić do zatkania jelit, a także do perforacji jelit, które wymagają pilnej interwencji chirurgicznej.
Zakażenia pasożytami
Spożywanie niejadalnych przedmiotów, takich jak ziemia, może prowadzić do zakażenia pasożytami, które mogą powodować poważne problemy zdrowotne.
Podłoże zespołu Pica
Etiologia zespołu Pica nie jest do końca poznana. Wiele badań jednak sugeruje, że zaburzenie to może być spowodowane przez wypadkową kilku czynników, zarówno biologicznych, jak i psychologicznych oraz kulturowych.
Czynniki biologiczne, takie jak niedobory składników odżywczych, jak żelazo i cynk, mogą sprzyjać rozwojowi zespołu Pica. U niektórych osób zaburzenie to może również wynikać z zaburzeń układu nerwowego, które wpływają na apetyt i preferencje smakowe.
Czynniki psychologiczne, takie jak stres, depresja, lęki i problemy emocjonalne, również mogą przyczynić się do rozwoju zespołu Pica. Nieadekwatne wymagania środowiska, nadmiar bodźców oraz deprywacja emocjonalna to kolejne czynniki psychologiczne, które mogą wpływać na rozwój tego zaburzenia.
Czynniki kulturowe, takie jak akceptacja spożywania niejadalnych przedmiotów, mogą również wpłynąć na rozwój zespołu Pica. W niektórych kulturach spożywanie niejadalnych przedmiotów jest akceptowane lub wręcz uważane za normalne.
Diagnoza i leczenie
Dokładna diagnoza zaburzenia Pica zależy od wielu czynników, a sama ocena powinna być przeprowadzana przez doświadczonego specjalistę. W diagnostyce Pica pomocne mogą być badania laboratoryjne, takie jak badania krwi, które pozwalają na wykrycie ewentualnych niedoborów składników odżywczych lub zatrucia, a także badania obrazowe, takie jak gastroskopia czy tomografia komputerowa, które umożliwiają zobaczenie stanu przewodu pokarmowego i wykrycie poważnych powikłań związanych z jedzeniem niejadalnych przedmiotów.
W leczeniu Pica kluczowe jest ustalenie przyczyny i leczenie chorób towarzyszących, takich jak zaburzenia psychiczne, niedobory składników odżywczych, choroby układu pokarmowego czy zaburzenia endokrynologiczne. Dodatkowo, ważna jest edukacja pacjenta i jego rodziny na temat szkodliwości jedzenia niejadalnych przedmiotów oraz terapia behawioralna i psychologiczna, która ma na celu modyfikację zachowań pokarmowych. W niektórych przypadkach konieczna może być współpraca między specjalistami, takimi jak lekarz rodziny, psychiatra, psycholog, gastroenterolog i chirurg.
