Co oznaczają nieestetyczne owrzodzenia na naskórku, często pokryte pęcherzykami i strupami w żółtym odcieniu? To może być liszajec zakaźny, na którego występowanie najbardziej narażone są niemowlęta i dzieci. Na szczęście choroba nie sprawia trudności w leczeniu i jest podatna na działanie antybiotyków. Poznaj, czym charakteryzuje się liszajec zakaźny oraz jak skutecznie go wyleczyć.
Spis treści
Przyczyny zachorowania na liszajca zakaźnego
Liszajec zakaźny jest schorzeniem bakteryjnym, wywołanym przez gronkowca złocistego, paciorkowca grupy A albo rzadziej przez bakterie beztlenowe. Najczęściej za zachorowanie odpowiedzialne jest połączenie dwóch typów bakterii – gronkowca i paciorkowca, które odpowiadają za ponad połowę przypadków zachorowań. Jak świadczy o tym nazwa, choroba charakteryzuje się wysoką zakaźnością. Można zarazić się nią poprzez kontakt z nosicielem i używanie wspólnych przedmiotów, np. butelek, szklanek, ręczników. Otarcia skóry i rany sprzyjają zakażeniom bakteryjnym, co tłumaczy najczęstsze zachorowania na liszajca zakaźnego wśród dzieci. Brak higieny i niezachowanie czystości w domu to czynniki, które także wpływają na wyższe ryzyko zachorowania. Do rozwinięcia choroby przyczynia się również wysoka temperatura oraz wilgoć. W Polsce zakażenie liszajcem jest bardziej prawdopodobne w okresie letnim.
Do zaburzeń organizmu, które wpływają na wyższe ryzyko zachorowania na liszajca zakaźnego, wlicza się:
- cukrzycę,
- infekcje układu oddechowego, takie jak angina, grypa,
- zaburzenia pracy tarczycy (niedoczynność, nadczynność, choroba Hashimoto),
- niedobór odporności, spowodowany np. białaczką, chorobami autoimmunologicznymi,
- dolegliwości układu pokarmowego.
Na zachorowanie może wpłynąć każde (wrodzone lub nabyte) osłabienie układu immunologicznego, podczas którego organizm w pełni nie ochroni się przed atakującymi go patogenami. Jednak bakterie, takie jak gronkowce i paciorkowce, mogą przyczynić się do infekcji nawet prawidłowo funkcjonującego organizmu.
Objawy
Liszajec zakaźny to często występująca choroba bakteryjna powierzchownej warstwy skóry. Przejawia się powstawaniem zaczerwienionych, owrzodzonych plam, które początkowo pokryte są pęcherzykami, a w późniejszym stadium choroby żółtymi strupami. Wykwity pojawiają się szczególnie w eksponowanych obrębach naskórka, najczęściej na twarzy oraz dłoniach, na otarciach lub w fałdach skóry. Zmianom skórnym towarzyszy świąd. Wyróżnia się dwie odmiany liszajca – pęcherzowy oraz klasyczny.
Liszajec pęcherzowy
Z powodu częstszego występowania u niemowląt, ten rodzaj potocznie nazywany jest pęcherzycą noworodków. Zmiany obserwuje się zarówno na twarzy dziecka, jak i w okolicach pachwin. Początkowym objawem choroby jest wystąpienie rumienia, pokrytego rosnącymi pęcherzami, które jednocześnie wypełniają się płynem. Wewnątrz rozwiniętych rozmiarem pęcherzy ropa nabiera ciemnożółtego koloru. Po upływie jednego do dwóch dni pęcherze pękają, a ich miejsce zastępują mocno złuszczające się plamy na naskórku, pokryte cienkimi strupkami w kolorze od jasnobrązowego do żółtego. Występowaniu dużych zmian pęcherzowych często towarzyszy ból i swędzenie.
Liszajec klasyczny
Klasyczna odmiana choroby bywa nazywana także liszajcem bezpęcherzowym. Te określenie odbiega jednak od faktycznych objawów. Choroba rozpoczyna się analogicznie do liszajca pęcherzowego, z tym, że podczas przebiegu klasycznego na początku pojawiają się rumieniowe grudki, następnie przekształcające się w dużo mniejsze, niż w przypadku liszajca pęcherzowego, pęcherzyki. Pęcherze utrzymują się bardzo krótko – pękają wcześniej, tworząc nadżerki i nawarstwiające się, grube strupy. Odcień strupków określa się jako złoty bądź miodowy. Wypryski pojawiają się głównie na skórze wokół ust i nosa. Do zachorowania na liszajca klasycznego dochodzi zazwyczaj u dzieci w wieku 2-5 lat, a skupiska osób, np. w przedszkolach i żłobkach, potęgują rozprzestrzenianie się choroby.
Liszajec zakaźny a objawy ospy wietrznej
Zdarza się, że przejawy liszajca pęcherzowego są mylone z oznakami ospy wietrznej. Obie choroby najczęściej dotykają dzieci w wieku przedszkolnym, a podczas ich przebiegu powstają ropne wykwity skórne. Jak prawidłowo rozpoznać schorzenie? Zmiany obserwowane przy ospie wietrznej zlokalizowane sa na całym ciele chorego, włącznie z jamą ustną. Za to podczas liszajca zakaźnego pęcherzowego, wypryski powstają przeważnie w okolicy ust lub między fałdami skóry i na zagięciach.
Główną różnicą między ospą a liszajcem jest występowanie gorączki i złego samopoczucia. Ospa należy do chorób wirusowych, których charakterystycznymi objawami są podwyższona temperatura oraz osłabienie organizmu. Przebiegowi liszajca zakaźnego, należacego do zakażeń bakteryjnych, zazwyczaj nie towarzyszą dodatkowe symptomy.
Metody leczenia
Łagodnie przebiegający liszajec zakaźny może ustać samoistnie, ale po zaobserwowaniu objawów wskazane jest zgłoszenie się do lekarza bądź dermatologa. Specjalistyczne leczenie zapobiega wystąpieniu powikłań, skraca trwanie choroby i zmniejsza ryzyko zakażenia innych osób. Wczesne zastosowanie farmakologii hamuje rozwój pęcherzy i rozprzestrzenianie się zmian. Podczas terapii przeważnie używa się preparatów z antybiotykami do stosowania miejscowego lub, gdy występują rozległe zmiany skórne, leków doustnych na bazie penicyliny lub cefalosporyny – substancji, które są bezpieczne dla dzieci i kobiet w ciąży. Regularne stosowanie przepisanych lekarstw zapewnia szybki powrót do zdrowia. W niemal wszystkich przypadkach możliwe jest całkowite pozbycie się liszajca w stosunkowo krótkim czasie (od kilku do kilkunastu dni). Po zagojeniu zmian na skórze nie występują blizny, a jedynie może pojawić się niewielkie, tymczasowe przebarwienie.
Domowe sposoby leczenia liszajca zakaźnego
Podczas lekkiego przebiegu choroby zadowalające efekty osiągnie się stosując domowe sposoby leczenia. Do pielęgnacji zmian należy wprowadzić preparaty antybakteryjne, które są łagodne dla skóry i nie naruszają jej bariery hydrolipidowej. Stosowanie aerozoli antyseptycznych bezpośrednio na wypryski wspomaga walkę z dolegliwościami. Po każdym odkażeniu skóry ważne jest jej odpowiednie nawilżenie, szczególnie jeśli używane preparaty zawierają w swoim składzie alkohol. Pozytywny wpływ ma miejscowe stosowanie maści cynkowej, ale także suplementacja cynku – w tabletkach oraz produktach spożywczych (orzechy, nasiona, ryby i mięso). Cynk poprawia kondycję skóry, przyspiesza gojenie i działa przeciwzapalnie.
Objawy łagodnej formy liszajca zakaźnego przy odpowiedniej pielęgnacji powinny ustąpić do maksymalnie dwóch tygodni. Jeśli choroba nie zanika, konieczna jest wizyta u dermatologa.
Nawroty choroby
Liszajec zakaźny nie jest z zasady nawracającą chorobą. Jeśli dochodzi do jego nawrotów, może wskazywać to na niską odporność lub niezachowanie odpowiedniej higieny. W sytuacji wielokrotnego zachorowania na liszajca, warto jednak zasięgnąć opinii specjalisty i ewentualnie rozpocząć antybiotykoterapię.
Powikłania
Nieleczony, ostry przebieg liszajca zakaźnego może doprowadzić do zakażenia ogólnego organizmu. W takiej sytuacji może wystąpić:
- zapalenie kości i szpiku kostnego,
- septyczne zapalenie stawów,
- zapalenie płuc,
- kłębuszkowe zapalenie nerek,
- bakteriemia (zakażenie krwi),
- zapalenie opon mózgowych,
- sepsa.
Do powikłań dochodzi bardzo rzadko. Należy pamiętać, że każdy ciężki przypadek liszajca powinien być objęty opieką lekarską, zwłaszcza jeżeli występuje u małych dzieci lub niemowląt.
Jak nie dać się zarazić?
Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zarażenia się liszajcem zakaźnym, przede wszystkim należy unikać skupisk ludzi, w których występuje przypadek choroby. Jeśli dolegliwości dotknęły osobę z najbliższego otoczenia, duże znaczenie ma częste mycie rąk, unikanie korzystania z tych samych przedmiotów oraz ogólna dbałość o higienę. Przetarcia i rany powinny być systematycznie odkażane, a następnie nawilżane. Równie ważne jest częste pranie pościeli i ręczników i pozostawienie ich do całkowitego wyschnięcia przed użyciem. Dzięki zachowaniu wymienionych środków ostrożności ryzyko zakażenia liszajcem znacznie zmniejsza się.
