Pneumokoki to bakterie Gram-dodatnie, które mogą powodować różne choroby, takie jak zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie opon mózgowych i sepsę. Najbardziej narażone na infekcje pneumokokowe są małe dzieci i osoby starsze, ale mogą one również wystąpić u osób z osłabionym układem odpornościowym.
Poniżej o tym, jak można się zarazić? Jakie są objawy i przebieg zachorowania? Czy można uniknąć pneumokoków?
Spis treści
Pneumokoki – co to takiego?
Pneumokoki to bakterie tlenowe, Gram-dodatnie, których otoczka peptydoglikanowo-polisacharydowa odpowiada za ich zjadliwość i oporność na działanie układu odpornościowego oraz niektórych antybiotyków. Wyróżnienie wielu serotypów pneumokoków jest istotne, ponieważ różne serotypy mają różne właściwości biologiczne, w tym stopień patogeniczności i wrażliwość na leki.
Szczepionki przeciw pneumokokom zawierają fragmenty polisacharydów otoczki kilku najczęstszych i najgroźniejszych serotypów pneumokoków, w tym tych, które są najczęściej związane z zapaleniem płuc i innymi poważnymi chorobami. Dzięki temu szczepionka przyczynia się do zmniejszenia liczby infekcji wywołanych przez pneumokoki i minimalizuje ryzyko powikłań u osób szczególnie narażonych, takich jak dzieci, osoby starsze i osoby z obniżoną odpornością.
Kto jest najbardziej narażony?
Zakażenia pneumokokowe mogą wystąpić u osób we wszystkich grupach wiekowych, ale największe ryzyko dotyczy osób z osłabioną odpornością oraz tych, którzy mają kontakt z osobami zakażonymi. Dzieci poniżej drugiego roku życia są szczególnie narażone na infekcje pneumokokowe, ponieważ ich układ odpornościowy jest jeszcze słabo rozwinięty i nie może skutecznie walczyć z tymi bakteriami.
Osoby starsze po 65. roku życia są również bardziej podatne na infekcje pneumokokowe ze względu na naturalny spadek odporności z wiekiem. Podobnie osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, choroby wątroby, białaczka, zespół nerczycowy czy chłoniaki, a także osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, ponieważ ich układ odpornościowy jest osłabiony i mniej skutecznie zwalcza infekcje.
Warto zauważyć, że zwiększone ryzyko zakażenia pneumokokami występuje również w dużych skupiskach ludzkich, takich jak przedszkola, szkoły, obozy czy domy opieki. Tam łatwiej jest się zarazić, ponieważ pneumokoki przenoszą się drogą kropelkową podczas kaszlu, kichania lub mówienia.
Jak dochodzi do zakażenia?
Droga kropelkowa to jedna z głównych dróg zakażenia pneumokokami, ale nie jest to jedyna możliwość. Bakterie te mogą być również przenoszone drogą bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną lub przez kontakt z przedmiotami, na których pozostawiły swoje ślady. W niektórych przypadkach infekcja pneumokokowa może również rozwinąć się w wyniku komplikacji innych chorób, takich jak grypa czy zapalenie ucha środkowego.
Szczepionka skuteczną ochroną?
Szczepienia przeciwko pneumokokom są bardzo skutecznym sposobem ochrony przed tą chorobą. Szczepionki zawierają specyficzne antygeny odpowiadające za otoczkę pneumokoków, dzięki czemu organizm po zaszczepieniu jest w stanie rozpoznać i zwalczyć te bakterie.
W Polsce szczepienia przeciwko pneumokokom są zalecane dla dzieci i osób starszych, zwłaszcza z grup zwiększonego ryzyka. Odpowiednie szczepienia są również rekomendowane dla osób z obniżoną odpornością i chorujących na przewlekłe choroby, takie jak cukrzyca, choroby płuc czy nerek.
Szczepionki przeciwko pneumokokom zazwyczaj uwzględniają serotypy o największej zjadliwości, które są najczęściej odpowiedzialne za poważne postacie choroby pneumokokowej, takie jak zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowych czy sepsa.
W szczególności uwzględniane są serotypy, które są najbardziej oporne na antybiotyki oraz najczęściej wywołują chorobę wśród dzieci i osób starszych.
W przypadku szczepionek skierowanych do dzieci, zazwyczaj uwzględnia się serotypy, które są najczęściej odpowiedzialne za poważne postacie choroby u dzieci poniżej 5 roku życia.
Szczepionki przeciwko pneumokokom zazwyczaj pokrywają kilka do kilkunastu serotypów, w zależności od konkretnego preparatu.
O tym warto wiedzieć
Dobór szczepionki przeciwko pneumokokom powinien uwzględniać lokalne dane epidemiologiczne, ponieważ występowanie poszczególnych serotypów pneumokoków może różnić się w różnych regionach świata.
W Polsce obecnie dostępne są dwie szczepionki przeciwko pneumokokom: 10-walentna i 13-walentna. Szczepionka 13-walentna zawiera 13 serotypów pneumokoków, w tym siedem z nich jest wspólnych z 10-walentną, natomiast szczepionka 10-walentna zawiera 10 serotypów pneumokoków.
Wybór odpowiedniej szczepionki zależy od wieku pacjenta, stanu zdrowia oraz ryzyka wystąpienia zakażenia pneumokokami. Warto skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu lub pediatrą w celu doboru odpowiedniego szczepienia.
