Choroba Hashimoto dotyka coraz większą część populacji. Co roku u kolejnych osób wykrywane są przeciwciała przeciwtarczycowe, które mogą doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu gruczołu tarczycy i rozwoju choroby. Szacuje się, że na Hashimoto najczęściej chorują kobiety, jednak występuje ona także u mężczyzn. Najbardziej podatne są osoby między 30. a 60. rokiem życia, szczególnie jeśli jednocześnie występują u nich inne choroby autoagresji. Zapoznaj się z krótką charakterystyką choroby oraz dowiedz się jak powinna wyglądać dieta przy chorobie Hashimoto!
Spis treści
Hashimoto – co to za choroba?
Hashimoto to choroba autoimmunologiczna będąca typem zapalenia tarczycy. Stanowi najczęstszą przyczynę niedoczynności tarczycy, do której dochodzi w wyniku reakcji autoagresji ze strony układu odpornościowego. Autoagresja oznacza, że układ odpornościowy zaczyna atakować własne komórki organizmu, mylnie biorąc je za bakterie, wirusy, czy inne patogeny. W Hashimoto układ immunologiczny atakuje komórki tarczycy, w wyniku czego gromadzą się w niej liczne limfocyty produkujące przeciwciała. Kiedy do tego dojdzie, zaczynają one niszczyć tarczycę, a to z kolei naturalnie zakłóca jej zdolność do produkcji hormonów. W efekcie tarczyca nie jest w stanie dostarczać do organizmu niezbędnej do jego prawidłowego funkcjonowania ilości hormonów.
Przyczyny Hashimoto
Przyczyny choroby Hashimoto mogą być różne. Podobnie jak w przypadku innych chorób autoimmunologicznych czynnikami wpływającymi na jej wystąpienie mogą być: silny stres, czynniki żywieniowe wywołujące utajone stany zapalne, uszkodzenia błony śluzowej jelit i zaburzenia mikrobiomu, zespół nieszczelnego jelita, przeciążenie toksynami czy też utajone infekcje, które przewlekle stymulują układ odpornościowy, a także predyspozycje genetyczne. Warto wiedzieć, że do uaktywnienia się choroby Hashimoto dochodzi jedynie w przypadku zaistnienia kilku z powyższych czynników jednocześnie. Samo obciążenie genetyczne nie warunkuje, że osoba zachoruje na zapalenie tarczycy typu Hashimoto.
Objawy Hashimoto
Długa lista objawów występujących przy chorobie Hashimoto nie oznacza, że wszystkie wystąpią u każdego chorego. Do najczęstszych należą: zmęczenie, problemy z koncentracją i pamięcią, wypadanie włosów, obrzęk twarzy, zmiany skórne, rozchwianie emocjonalne, stany lękowe, problemy z utrzymaniem lub utratą wagi, bóle stawów, nerwowość.
Hashimoto – 5 stadiów choroby
Istnieje 5 stadiów choroby Hashimoto:
- Stadium 1 – genetyczna predyspozycja – pacjent jest obciążony genetycznie, ale nie wystąpiły inne czynniki umożliwiające uaktywnienia się Hashimoto, dlatego na tym etapie choroba nie daje o sobie znać;
- Stadium 2 – początek ataku autoimmunologicznego na tarczycę – istnieje możliwość pojawienia się przeciwciał przeciwtarczycowych w organizmie;
- Stadium 3 – subkliniczna niedoczynność tarczycy – rozpoczęcie zaburzeń funkcji tarczycy, na tym etapie wynik TSH może być już podwyższony, jednak fT3 i fT4 pozostają w normie;
- Stadium 4 – pełnoobjawowa niedoczynność tarczycy – tarczyca jest już mocno zniszczona i nie jest w stanie produkować hormonów, istnieje możliwość diagnozy na podstawie wyraźnych objawów oraz wykraczających poza normę wyników;
- Stadium 5 – progresja choroby – znaczne pogorszenie stanu zdrowia, możliwość występowania kolejnych chorób autoimmunologicznych.
W przypadku Hashimoto wraz z postępem choroby dochodzi do mocnego rozregulowania układu immunologicznego, co sprawia, że może on zacząć atakować inne narządy organizmu. Jednocześnie organizm staje się bardziej podatny na kolejne choroby autoimmunologiczne, takie jak np.: cukrzyca, insulinooporność, celiakia, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca, toczeń rumieniowaty. Postawienie diagnozy na wczesnym etapie choroby pozwala na spowolnienie, a czasem wstrzymanie wyniszczania gruczołu tarczycowego.
Diagnoza – Hashimoto
Pacjent, słysząc diagnozę “Hashimoto”, bardzo często jako jedyne zalecenie od swojego endokrynologa otrzymuje zażywanie syntetycznych hormonów tarczycy codziennie, do końca życia. Najpowszechniejszy model leczenia obejmuje regularne wykonywanie badań poziomu hormonów tarczycy i na tej podstawie zwiększanie, bądź zmniejszanie dawkowania Euthyroxu lub Letroxu[1].
Obecnie nie istnieje żaden lek umożliwiający całkowite wyleczenie Hashimoto. Dostępne terapie nie leczą choroby jako takiej, a jedynie pomagają w wyrównaniu powstałych w wyniku reakcji autoimmunologicznej niedoborów hormonów tarczycy. Warto wspomnieć, że na skutek przyjmowania syntetycznych hormonów mimo poprawy wyników, pacjenci bardzo często nie odczuwają poprawy samopoczucia. Tymczasem kluczowe wsparcie w leczeniu choroby Hashimoto daje odpowiednia dieta.
Dieta w Hashimoto
Jak zostało już wcześniej wspomniane samo leczenie farmakologiczne nie jest często w stanie realnie wpłynąć na polepszenie stanu zdrowia pacjentów chorujących na Hashimoto.
W procesie powrotu do zdrowia, złagodzenia objawów oraz zapobiegania rozwojowi choroby kluczowy element odgrywa odpowiednia dieta.
Do najczęściej polecanych diet przy chorobie Hashimoto należą: dieta śródziemnomorska, dieta paleo oraz dieta autoimmunologiczna, nazywana również dietą – protokołem autoimmunologicznym. Bardzo ważne jest, aby decydując się na którąkolwiek z wymienionych diet dopasować ją do swojego stanu zdrowia, najlepiej na podstawie konsultacji ze specjalistą.
Każda z polecanych przy Hashimoto diet jest inna, jednak posiadają one również punkty wspólne. Pierwszym z nich jest eliminacja pokarmów będących potencjalnymi czynnikami wyzwalającymi chorobę. Są to m.in. pokarmy wywołujące reakcję alergiczną oraz żywność przetworzona. Kolejną wspólną cechą tych diet jest to, że posiłki powinny składać się w większości z warzyw. Promowane jest w nich także spożywanie pokarmów o niskim indeksie glikemicznym, w celu utrzymania odpowiedniego poziomu cukru we krwi oraz złagodzenia problemów z nadnerczami, które to często współwystępują z chorobą Hashimoto. W każdej z diet zaleca się również spożywanie różnorodnych pokarmów w celu zapobiegania wywołaniu nadwrażliwości oraz dostarczenia wystarczającej ilości składników odżywczych. Poleca się także by posiłki były bogate w zdrowe tłuszcze.
Hashimoto – te produkty wyklucz z diety
Chorują na chorobę Hashimoto, bezwzględnie należy wyeliminować z diety pokarmy, które mogą powodować nadwrażliwość. Należy zrezygnować przede wszystkim z tych produktów:
- Gluten oraz zboża wchodzące z nim w reakcję krzyżową
- Soja,
- Cukier, sztuczne słodziki i substytuty cukru,
- Kofeina,
- Alkohol,
- Sztuczne dodatki, barwniki, dodatki smakowe,
- Niskiej jakości oleje i tłuszcze,
- Nabiał.
Ponadto, unikaj też roślin psiankowatych (pomidory, bakłażan, papryka, ziemniaki) oraz orzechów, szczególnie arachidowych ze względu na ich częstą możliwość wywoływania niepożądanych reakcji organizmu. Wyeliminuj je, jeśli nie masz pewności, jak na nie reagujesz lub nie wiesz, czy masz na nie nadwrażliwość.
Czy gluten naprawdę jest taki straszny?
Wiele osób chorujących na Hashimoto i chcących wspierać swoje leczenie dietą najbardziej obawia się wykluczenia z diety glutenu. Rzeczywiście stanowi to duże wyzwanie bowiem często nie zdajemy sobie sprawy, że występuje on żywności, którą spożywamy, nierzadko jako niewyczuwalny jako dodatek. Dla przykładu większość przetworzonej żywności zawiera gluten jako składnik stabilizujący. Spożywanie glutenu zwiększa przepuszczalność jelit i powoduje wystąpienie reakcji autoimmunologicznej. Warto wyeliminować go przynajmniej na kilka tygodni i obserwować reakcję organizmu. Często dochodzi do zmniejszenia objawów towarzyszących Hashimoto już po kilku dniach od zaprzestania spożywania produktów zawierających gluten. Należy też pamiętać, że nietolerancja glutenu może też występować pod przykrywką innych schorzeń. Jeśli więc pacjent zdecyduje się na powrót do spożywania glutenu i zaobserwuje nawrót nieprzyjemnych objawów powinien wyeliminować go na dobre.
Dieta Hashimoto
Podstawą diety przy chorobie Hashimoto jest wyeliminowanie pokarmów będących przyczyną nadwrażliwości. Dla wspomagania naturalnych procesów i mechanizmów obronnych organizmu równie ważne jest też uzupełnienie niedoborów witamin i minerałów. Jeśli z powodu nadwrażliwości pokarmowych na niektóre składniki diety nie możesz przyjmować ich dietą, wprowadź odpowiednią suplementację. W przypadku choroby Hashimoto warto uzupełnić najczęściej występujące niedobory:
- Witaminy D,
- Kwasów Omega-3,
- Witamin z grupy B,
- Witaminy C,
- Magnezu,
- Selenu.
W przypadku problemów trawiennych warto wspomagająco spożywać suplementy diety z enzymami trawiennymi, np. Betainę HCL z pepsyną, które wspomagają trawienie białek. U chorych na Hashimoto bardzo często występuje niedobór kwasu solnego, a przez to niski poziom kwasu żołądkowego. Prowadzi to do trudności w trawieniu białek, a w konsekwencji do poważniejszych problemów trawiennych.
Kolejnym kluczowym elementem walki o przywrócenie prawidłowego funkcjonowania organizmu jest doprowadzenie do równowagi mikroflory jelitowej. Chorym na Hashimoto poleca się przede wszystkim następujące probiotyki: bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus oraz pożyteczny szczep drożdżaków Saccharomyces boulardii. Naturalnym wsparciem probiotycznym są również różnego rodzaju kiszonki.
[1] Najczęściej przepisywane, dostępne w Polsce leki na receptę, zawierające substancję czynną Lewotyroksynę (L-tyroksynę), syntetyczną formę tyroksyny – hormonu tarczycy.
Bibliografia:
- I. Wentz, Co jeść, by pozbyć się objawów Hashimoto, Kraków 2019, s.22-23.
- I. Wentz, Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie, Kraków 2017, s. 58-59, s. 70-72, s. 75-76, s. 81, s 128, s. 223-225.
- N. Czekalska, P. Ihnatowicz, E. Ptak, Choroby autoimmunologiczne. Objawy, wskazówki, diety, Publicat 2020, s. 114.
- A. Romm, Plan ratunkowy dla tarczycy i nadnerczy, Warszawa 2018, s. 58, s. 152-153, s. 302.
- K. Szaciłło, M. Szaciłło, Zdrowa tarczyca. Twoja droga do równowagi hormonalnej, Warszawa 2018, s. 32-33
